Jelašnička klisura nalazi se na jugoistoku Srbije, udaljena 5 km od Niške Banje, 15 km od Niša i 253 km od Beograda. Ovaj bajkoviti predeo stvorila je Jelašnička reka koja je probila svoj put kroz krečnjačke stene. U njoj se mogu naći raznovrsni morfološki oblici kao i veliki broj endemskih i reliktnih biljnih vrsta. Zbog jedinstvene flore i faune proglašena je za Specijalni rezervat prirode prve kategorije.
„Klisura počinje kod sela Jelašnica, a njen najatraktivniji deo nalazi se na kraju sela između Jelašnice i Čukljenika. Klisura se dalje produžava preko sela Čukljenika, Gornje i Donje Studene gde se i završava ispod obronaka Sokolovog kamena i vrhova planine Mosor“ – objašnjava LJubisav Stojanović, predsednik planinarskog društva „Jelašnička klisura“ profesor geografije i veliki zaljubljenik u prirodu, koji već 15 godina u okviru Istraživačke stanice Jelašnica, đacima, profesorima i turistima iz cele Srbije i regiona otkriva lepote ovog jedinstvenog predela kraj Niša za koji pojedini arheolozi tvrde da spada u najstarije ljudske naseobine u Evropi.
Veliki broj planinara, alpinista iz celog sveta dolazi u klisuru, jer je ovo izuzetan teren za takmičarske pripreme ali i za sve one koji sebi postavljaju veće zadatke i ciljeve. Staze su dobro obeležene, postavljeni su osigurači jer su veoma zahtevne i potrebna je dobra kondicija da bi se savladale.
Jelašnička klisura je prvo prirodno penjalište u Srbiji koje je opremljeno za sportsko penjanje. Na raspolaganju je više od 200 sportsko – penjačkih smerova sa kompletnom testiranom opremom. U ovoj živopisnoj klisuri pored samog puta nalazi se vodopad Ripaljka koji preko Jelašnice i Čukljenika vodi do Bojaninih voda, poznatog izletišta na Suvoj planini.
Turistima su posebno interesantne pećine, pre svega pećina Potkapina. To je predeo izuzetnih odlika prve kategorije i pod zaštitom je države. „U samoj pećini postoji mala pećinica u kojoj izvire voda po sistemu kap po kap tako da se vodom na ovom mestu uvek možemo snabdeti“ – kaže prof. Stojanović.
Jedna od najvećih atrakcija ovog predela je kameno korito isklesano na vrhu litice. Postoji predanje da je Car Konstantin do ovog mesta stigao gazeći preko platna koje je bilo razapeto sa jedne na drugu stranu klisure. Za ovo korito vezuje se legenda da ga je isklesao Car Konstantin i da je zbog te činjenice poznato i kao carevo korito.
U Jelašnici je pronađen rimski grad i utvrđenja koje je štitilo krak „Via militarisa“. Čuveni put „Via militaris„išao je zapadnom stranom od Niške Banje preko Jelašničkog atara preko sela Studene do sela Veta zatim dalje kroz Belu Palanku, Pirot, Dimitrovgrad i u nastavku za Carigrad.
„Jelašnička klisura je mesto na kome posetioci mogu naći veoma retke vrste biljaka Natalijinu i Srpsku ramondu. Ove biljke su neverovatne potpuno se osuše i sa prvim kišama iznova izniknu i ponovo se podmađuju, baš kao feniks.“ – ističe profesor Stojanović i dodaje da je zbog tih osobina Natalijina ramonda uzeta kao simbol vojske u Velikom ratu.
Istraživačka stanica Jelašnica nalazi se u selu Jelašnica. Formirana je sa ciljem da se istraži i zaštita priroda, a posebno flora i fauna u Jugoistočnoj Srbiji na području: Jelašničke i Sićevačke klisure, Suve i Stare planine, Svrljiških planina, Jastrebca, Ozrena i drugih predela.
Istraživačka stanica sarađuje sa profesorima fakulteta i škola, školskom omladinom kao i sa ostalim ljubiteljima prirode. Ova stanica, vodeća je organizacija u Jugoistočnoj Srbiji u oblasti profesionalnog obrazovanja nastavnog osoblja i vanškolskog obrazovanja učenika i studenata, zainteresovanih za proširivanja znanja u oblasti prirodnih i društvenih nauka. „U zimskim mesecima pridružujemo se planinarskim društvima i posećujemo okolne planine, organizujemo predavanja u osnovnim i srednjim školama čekajući proleće kako bi smo ponovo krenuli u osvajanje i istraživanje ovih nestvarnih predela koji privlače pažnju turista različitih interesovanja i generacija iz celog sveta.“ – zaključuje profesor Stojanović.
Piše: Elizabeta Vojinović
