Svaki turista koji dođe u grad Niš želeći da upozna njegovu istinsku lepotu, trebalo bi da se uputi na brdo Metoh iznad sela Gornji Matejevac udaljenom osam kilometara od centra grada. Sa tog mesta pruža se jedinstven pogled na celu nišku kotlinu koja se kao na dlanu otkriva u svojoj neponovljivoj lepoti od koje zastaje dah.
Na tom jedinstvenom mestu nalazi se jedna od najstarijih crkava u Srbiji, koja ima više naziva Crkva Svete Trojice, Latinska crkva, Crkva Rusalija. Podignuta je najverovatnije u prvoj polovini XI veka. O njoj postoje oskudni podaci ali se smatra, prema mišljenju arheologa, da je podatak o njenoj izgradnji prilično tačan. Potiče iz vremena vizantijske vladavine na ovim prostorima i jedna je od retkih sačuvanih crkava iz prednemanjićkog perioda.
Ova crkva najpoznatija je pod nazivom Latinska crkva, zbog toga što su je koristili Dubrovčani kada su ustanovili svoju naseobinu u Nišu u XVI veku. Naziva se još i Crkva Rusalija a zovu je i „Golema crkva“. Po svoj prilici bila je posvećena Svetoj Bogorodici kojoj je dodat atribut Rusalija, jedan od tri poznata kulta kod starih Srba.
U njenoj unutrašnjosti nisu pronađeni ostaci srednjovekovnog živopisa, ali je poznato da je oslikana 1870. godine. Tada je slikan i lik „Svetog Miloša Obilića “ u prirodnoj veličini.
Spoljašnjost crkve ukrašena je upotrebom vizantijskog načina gradnje (naizmeničnim postavljanjem redova belog kamena i crvene opeke), slepim lukovima i plastičnom dekoracijom, a u njenoj gradnji je iskorišćena i jedna rimska nadgrobna stela.
Sve do 1968. godine bila je u ruševinama, da bi od 1968. do 1974. godine bila izvršena potpuna restauracija arheologa Zavoda za zaštitu spomenika. Nalazi se na spisku Republike Srbije kao kulturno dobro od izuzetnog značaja.
U hramu je velika svetkovina na dan Silaska Svetog Duha na Apostole. Tada dolazi narod iz svih krajeva, posebno iz Opštine Pantelej na čijoj se teritoriji ovo jedinstveno zdanje nalazi.
Svaki putnik namernik će vam reći da je plato na kome je ova jedinstvena svetinja poseban, da upravo sa te tačke svako može da doživi Niš u svoj njegovoj prirodnoj raskoši. To je mesto koje jasno pokazuje zbog čega je on od prastarih vremena nezaobilazna tačka, careva, osvajača, trgovaca, umetnika, zaljubljenika u prirodu i svih onih koji žele da upoznaju ovaj drevni grad iz jednog drugog ugla.
piše: Elizabeta Vojinović
