U cilju promovisanja „zelenog turizma“ obrazovno-naučnog i istorijskog nasleđa u Cerjanskoj pećini, udaljenoj 15 km od Niša, krajem maja ove godine otvoren je vizitorski centar. Reč je o zajedničkom projektu Turističke organizacije Niš, grada Sofije, udruženja „Love and Light“ iz Montane u Bugarskoj a sve u okviru ‚‚Interreg“ IPA programa, prekogranične saradnje.
Ovaj prvi vizitorski centar na teritoriji Nišavskog okruga namenjen je, pre svega, speleolozima, ljubiteljima adrenalinskih sportova ali i turistima koji u velikom broju posećuju pećinu koja se nalazi na širem prostoru poznatog izletišta Kamenički vis, veoma posećenom za vreme prvomajskih praznika i u toku letnje sezone.
Površina vizitorskog centra iznosi 250 kvadratnih metara, a u okviru njega nalaze se: svlačionica, kafeterija, prodavnica suvenira i administrativni deo.
Vizitorski centar je projekat vredan 600.000 evra, 477.208 evra je donacija Evropske unije, a ostatak sredstava obezbedio je Grad Niš.
Cerjanska pećina, koja je dobila naziv po selu Cerje, u čijoj se blizini nalazi, prva je pećina u Srbiji koja je snimljena laserskim skenerom. Na ovaj način snimljeno je više od dva kilometra hodnika i dvorana pećine, a na osnovu toga izgrađena je i korisnička 3D aplikacija. Svim istinskim ljubiteljima prirodnih lepota u okviru svojih turističkih tura trebalo bi da imaju Cerjansku pećinu kao nezaobilaznu destinaciju.
Cerjanska pećina kao jedna od najdužih pećina u Srbiji nalazi se pod zaštitom države od 1955. godine, a Zavod za zaštitu spomenika prirode 1998. godine proglasio je za prirodno dobro prve kategorije.
Spomenik prirode „Cerjanska pećina“ stavljena je pod zaštitu radi očuvanja morfoloških i hidroloških fenomena koji je odlikuju (ponorska pećina Provalija, ponor Cerjanska propast, povremeno sifonsko vrelo, kraška jama…), ukupnih odlika prostora i pećinskog nakita, kao i bogatstva pećinske faune koja se tu nalazi. Ovo je hidrološki aktivna pećina a procene geologa su da je ovaj prirodni dragulj star više od dva miliona godina.
U Cerjanskoj pećini se mogu naći različite vrste slepih miševa iz roda potkovičara (Myotis capaccinii), mali mišouhi večernjak (Myotis oxygnathus), dugokrilini ljiljak (Miniopterus schreibersii). Posebnu atrakciju predstavlja vatreni daždevnjak (Salamandra salamandra) koji se nalazi na listi strogo zaštićenih divljih vrsta životinja.
Na ulazu u pećinu, na nadmorskoj visini od 515 metara ponire Provalijska reka, pa je prvobitni naziv pećine glasio Provalija. Iznad otvora, nalaze se odsečene litice visine 10 metara. U glavnom kanalu nalazi se strmi odsek visine tri metra ispod koga je smešteno malo jezero. Nakon toga, postoji još jedan odsek od četri metra i još jedno jezero. Poseticoma zastaje dah kada ugledaju pećinski nakit: stalaktite, stalagmite, pećinske korale, kristalne cvetove. Posebnu vrednost pećine čine heliktiti ili pećinske ruže, reč je o posebnoj vrsti pećinskog nakita koja se suprotno fizičkim zakonima i zemljinoj teži formira i pruža u svim pravcima usled delovanja vazdušnih strujanja.
O Cerjanskoj pećini stara se kao upravljač Direkcija za izgradnju grada Niša.
Ovu nedovoljno istraženu prirodnu lepoticu nadomak Niša moguće je posetiti samo u pratnji profesinalnih speleo vodiča.
Piše: Elizabeta Vojinović
