Reforma sistema plata u javnom sektoru, odnosno potpuna primena zakona o platama državnih službenika i nameštenika odložena je za početak 2021. godine. Ovaj zakon bi trebalo da uvede platne razrede i omogući primenu pravila jednake plate za isti posao u okviru javnog sektora bez obzira u kom državnom organu je neko zaposlen.
U Ministarstvu za državnu upravu i lokalnu samoupravu RS objašnjavaju za Naše mesto da reforma sistema plata, kojom se uvodi sistem platnih razreda za sve zaposlene u javnom sektoru, ima za cilj uspostavljanje transparentnog i pravednijeg sistema, koji će biti finansijski održiv.
Osnovica i koeficijent
„Naime, trenutno u različitim delovima javnog sektora postoji mnoštvo zakonskih i podzakonskih akata ili opštih akata poslodavaca kojima se uređuju plate i zarade zaposlenih i usled kojih je otežana njihova uporedivost. Ovakva brojnost propisa dovela je do neujednačenosti i neupravljivosti sistema. Takođe, prelazak na nov sistem plata u javnom sektoru i uvođenje platnih razreda za sve zaposlene omogućava da povećanje plate zaposlenima bude zasnovano i na vrednovanju kvaliteta njihovog rada, te u tom smislu sistem platnih razreda predstavlja i dobro upravljanje učinkom i ljudima, koje treba da prati i nagrada u plati“, kažu u Ministarstvu.
Novi sistem plata primenjivaće se na zaposlene u državnim organima, javnim službama (zdravstvo, prosveta, kultura, turizam, itd.), na zaposlene u organima autonomne pokrajine i u jedinicama lokalne samouprave, u javnim agencijama i drugim organizacijama koje je osnovala Republika Srbija, autonomna pokrajina ili jedinice lokalne samouprave, što je oko 400.000 zaposlenih.
Kako bi određivanje plate trebalo da funkcioniše u novom sistemu? Osnovna plata zaposlenih u javnom sektoru, sa početkom pune primene novog sistema plata, određivaće se množenjem osnovice i koeficijenta. Osnovica je jedinstvena za sve zaposlene kod istog poslodavca, pri čemu njena visina ne može biti iznad osnovice koja se utvrđuje propisom o budžetu. Početni koeficijenti, utvrđeni u postupku vrednovanja radnih mesta, moraju biti deo matrice koeficijenata sistemskog zakona. Zaposleni će se kretati kroz platne razrede na osnovu vrednovanja rezultata njihovog rada, što je dodatan motiv za postizanje boljih rezultata i učinka.
Plate u lokalnim administracijama
Početkom 2021. godine na snagu stupa i Zakon o platama službenika i nameštenika u organima AP i jedinica lokalne samouprave. Na osnovu tog zakona osnovna plata će se određivati množenjem koeficijenta i osnovice. Koeficijenti su propisani tim zakonom, a osnovica će biti jedinstvena za sve zaposlene u istoj jedinici lokalne samouprave, pri čemu ne može biti veća od republičke osnovice koja će se utvrđivati propisom o budžetu.
Kada je reč o zvanjima u lokalnim saopupravama i AP, njihovi koeficijenti su određeni u 10 platnih grupa. Najniži koeficijent imaće mlađi referent-1,28, dok će najveći koeficijent imati viši savetnik – 4,63. Većina zvanja se nalazi u prvom platnom razredu, osim samostalnog savetnika koji je u drugom platnom razredu, a mlađi savetnik i savetnik su u trećem platnom razredu.
Kada govorimo o položaju u pokrajinskoj i opštinskoj administraciji, njihovi koeficijenti se nalaze u 11. i 12. platnoj grupi i nalaze se u tri platna razreda. Najniži koeficijent imaju zamenik načelnika opštinske uprave i zamenik načelnika uprave gradske opštine – 5,55 i nalaze se u prvom platnom razredu. Najviši koeficijent će imati podsekretar pokrajinskog sekretarijata – 6,96 i nalaziće se u trećem platnom razredu. Treba reći i da se iz zakona izuzimaju funkcioneri.
Naravno, koeficijenti ne daju mnogo informacija o visini plata dok ne budu poznate osnovice.
Odložena primena do 2021.
Na ovom zakonu i uređenju plata u javnom sektoru radi se još od 2014. godine, a sam zakon je donet 2017. godine. Platni razredi je trebalo da budu uvedeni od 1. januara 2019. godine, ali je u decembru 2018. primena zakona odložena za 1. januar 2020. godine, da bi nešto kasnije bila odložena za sredinu 2020. godine, a nedavno za početak 2021. godine.
I Fiskalni savet ističe značaj funkcionalnog sistema plata u javnom sektoru i uvođenje jedinstvene osnovice plata umesto desetina osnovica, kakva je sada situacija. Savet je u svojoj analizi apelovao da osnovica bude približna minimalnoj zaradi, da koeficijenti za svako radno mesto budu određeni na osnovu složenosti konkretnog posla, umesto na osnovu pripadnosti određenom ministarstvu. Predloženo je i uključivanje svih delova države u sistem, s obzirom na to da se zakon ne odnosi na vojsku, policiju i funkcionere.
Opširnije u štampanom izdanju
Miloš Obradović
