Kao i u slučaju zakona, opšte propise u lokalnoj samoupravi donosi skupština lokalne samouprave, i to isključivo iz oblasti u kojima lokalna samouprava ima zakonsko pravo da donosi, odnosno usvaja, propise
Donošenje lokalnih propisa je u značajnoj meri slično u smislu procedure donošenju zakona na nacionalnom nivou. Kao i u slučaju zakona, opšte propise u lokalnoj samoupravi donosi skupština lokalne samouprave, i to isključivo iz oblasti u kojima lokalna samouprava ima zakonsko pravo da donosi, odnosno usvaja, propise. Jedan deo propisa, u lokalnoj samoupravi, i to najčešće onih koji se odnose na pojedinačne slučajeve, u formi rešenja, odluka i slično, donose izvršni organi lokalne samouprave odnosno predsednik opštine/gradonačelnik i opštinsko/gradsko veće. Put stvaranja lokalnih akata, pre nego budu usvojeni nije nimalo jednostavan, kako običnom posmatraču, koji vidi samo lokalnu skupštinu kao organ koji usvaja lokalne propise i akte, može da se učini. I zato je najbolje odmah na početku naglasiti da se „obelodanjivanjeˮ propisa, odnosno njegovo javno predlaganje odbornicima u formi predloga propisa, „događaˮ tek posle izrade nacrta propisa i rasprave o sadržaju i formi propisa na sednicama organa lokalne samouprave.
PRIPREMA NACRTA I PREDLOGA
Kako je propisano Zakonom o lokalnoj samoupravi, opštinska uprava (u gradovima gradska uprava) je organ koji priprema nacrte propisa koje donose skupština opštine, predsednik opštine i opštinsko veće. U ime opštinske/gradske uprave ove propise predlaže načelnik uprave, koji je rukovodilac ovog organa. U praksi, najveći broj propisa koje priprema i predlaže opštinska/gradska uprava proizilaze iz republičkih zakona, strategija, programa i treba istaći da je uloga uprave u pripremi nacrta propisa i predlaganju bazirana na potrebi da se propisi oblikuju u skladu sa republičkim zakonima i uredbama i da budu u funkciji realizacije zakonskih obaveza i nadležnosti opština/gradova. Značajan broj propisa donosi se radi uređivanja oblasti za koje su same lokalne samouprave nadležne, a to su oblasti u kojima lokalne samouprave imaju izvorne nadležnosti, odnosno nadležnosti koje su isključivo „predmetˮ rada lokala.
Kada je nacrt propisa izrađen, on se upućuje predsedniku opštine/gradonačelniku ili opštinskom/gradskom veću, u zavisnosti od vrste propisa pripremljenog od strane uprave. Taj deo pripreme propisa je građanima potpuno nevidljiv sve do momenta dok se propis ne objavi na internet prezentaciji opštine kao predlog propisa ili kao propis koji je već usvojen.
Predsednik opštine/gradonačelnik i veće imaju različite nadležnosti kada je u pitanju predlaganje ili donošenje lokalnih propisa. Veće je organ ovlašćen da podnosi predloge propisa lokalnoj skupštini, a predsednik opštine/gradonačelnik donosi pojedinačne akte za koje je ovlašćen zakonom, statutom ili odlukom skupštine. On donosi i propise koji se odnose na izvršenje lokalnog budžeta i usklađivanje rada uprave.
U našoj praksi rada lokalnih samouprava, većina propisa donosi se na predlog opštinskog/gradskog veća ili predsednika opštine/gradonačelnika. Razlog tome je pored činjenice da su oni u najvećem broju slučajeva zakonom ovlašćeni predlagači propisa i činjenica da postoji nizak stepen zainteresovanosti odbornika da budu bitniji inicijator donošenja propisa.
Opštinsko/gradsko veće predlaže propise koje donosi lokalna skupština. Veće predlaže statut, budžet i druge odluke i akte koje donose skupština opštine/grada. To znači da kada je veću upućen nacrt propisa od strane uprave, predsednik veća (predsednik opštine/gradonačelnik) zakazuje sednicu veća i saziv sednice članovima veća dostavlja nacrte propisa. Nakon toga na sednici veća vodi se rasprava i posle glasanja se uobličava tekst predloga lokalnog propisa. Uslov da veće može da odlučuje je da sednici veća prisustvuje većina od ukupnog broja članova. Propis je usvojen od strane veća ako većina prisutnih članova glasa za predloženi propis. Predlog propisa usvojen od strane veća se dostavlja na usvajanje skupštini opštine/grada.
USVAJANJE I OBJAVLJIVANJE
Po dobijanju predloga propisa od strane veća zakazuje se sednica skupštine i skupštinskih saveta i komisija. Sednicu skupštine zakazuje predsednik skupštine, a sednicu skupštinskog saveta ili komisije zakazuje predsednik tog saveta odnosno komisije. Kada komisija/savet dostavi mišljenje o predlogu propisa održava se sednica skupštine. U određenom broju slučajeva, posebno u lokalnim samoupravama koje žele da proces donošenja lokalnih propisa bude transparentan, komisija/savet organizuju javno slušanje o sadržaju predloga propisa. Komisija/savet blagovremeno pozivaju zainteresovane strane i građane da na javnom skupu u organizaciji skupštine, a najčešće u samoj zgradi skupštine opštine/grada iskažu svoje stavove o sadržaju propisa. Ovaj način „pretresanjaˮ propisa je višestruko koristan, iako njegovi rezultati nisu obavezujući u smislu obaveze „uključivanjaˮ preporuka ili zaključaka sa javnog slušanja u tekst propisa.
Uslov za odlučivanje lokalnog parlamenta o predlozima lokalnih propisa je da sednici skupštine prisustvuje većina od ukupnog broja odbornika. Ova obaveza koja se odnosi na broj prisutnih odbornika važi kada se odlučuje o većini predloga lokalnih propisa, izuzev kada je reč o donošenju statuta opštine/grada, odluke o budžetu opštine/grada i donošenju prostornih i urbanističkih planova. Za ove lokalne propise neophodno je da glasa većina od ukupnog broja odbornika. Nakon glasanja, opštinska/gradska uprava obavlja pravno-tehničku redakciju i dostavlja tekst propisa radi objavljivanja. Predlog lokalnog propisa postaje obavezujući pravni akt tek kada se u lokalnom službenom glasilu objavi propis i kada se ispune uslovi za stupanje akta na snagu iz samog teksta novousvojenog propisa. Najčešće akti stupaju na snagu danom objavljivanja ili u roku od osam dana od dana objavljivanja.
Piše: doc. dr Dragan Luković
