Matica srpska, najstarija kulturna, književna i naučna institucija Srba, osnovana je 16. februara 1826. godine u Pešti.
16. februara u prostorijama Matice srpske u Novom Sadu, održana je svečana sednica povodom kao centralni događaj u okviru obeležavanja godišnjice ove najstarije srpske kulturne, književne i naučne institucije.
Matica srpska osnovana je 16. februara 1826. godine u Pešti kao institucija posvećena očuvanju i unapređenju srpske kulture, nauke i prosvete. Ideja o njenom osnivanju potekla je od srpske intelektualne elite, među kojima su se isticali Jovan Hadžić, Josif Milovuk i Georgije Magarašević.
Pre osnivanja Matice srpske, 1824. godine pokrenut je časopis Serbski letopis, koji je kasnije postao Letopis Matice srpske. Ovo je najstariji književni časopis na srpskom jeziku koji izlazi do danas. Odigrao je ključnu ulogu u širenju prosvetnih i kulturnih ideja među Srbima, uprkos brojnim izazovima poput finansijskih poteškoća i intelektualnih podela tog vremena.
Podrška, preseljenje, uticaj i nasleđe Matice srpske
Od samog početka, Matica srpska je imala podršku srpskih trgovaca i intelektualaca iz Pešte i Budima, koji su finansijski omogućili njen rad. Među značajnim dobrotvorima bili su grof Sava Tekelija i knez Miloš Obrenović. Zahvaljujući njihovoj pomoći, Matica je mogla da objavljuje knjige, dodeljuje stipendije i podržava prosvetne inicijative.
Godine 1864. Matica srpska je preseljena iz Pešte u Novi Sad, koji je postao glavni centar srpske kulture i nauke. Ovo preseljenje omogućilo je Matici da nastavi svoj rad u skladu sa svojim prosvetnim i naučnim ciljevima, pružajući dodatni podsticaj razvoju srpske kulture u Vojvodini.
Osnivanje Matice srpske poslužilo je kao inspiracija drugim slovenskim narodima za osnivanje sličnih institucija. Tako su nastale Matica češka (1831), Matica ilirska (1842), Matica dalmatinska (1862), Slovenska matica (1864) i mnoge druge.
Danas, Matica srpska nastavlja svoju misiju okupljanja naučnika, književnika i kulturnih radnika, objavljujući relevantne studije i istraživanja. Njeno postojanje i rad ostaju od suštinskog značaja za očuvanje srpske kulturne baštine i razvoj nauke u Srbiji i šire.
