Rat koji je promenio lice sveta počeo je pre 86 godina i zauvek izmenio tok čovečanstva, ostavljajući za sobom desetine miliona žrtava.
Drugi svetski rat, najrazorniji sukob u istoriji čovečanstva, započeo je 1. septembra 1939. godine napadom nacištičke Nemačke na Poljsku. Samo dva dana kasnije, Velika Britanija i Francuska objavile su rat Berlinu, u skladu sa garancijama datim Poljskoj. Time je započela globalna katastrofa koja je obuhvatila više od 60 država i odnela više od 70 miliona života.
Tajni sporazumi i podela Evrope
Pre napada na Poljsku, Berlin i Moskva potpisali su sporazum poznat kao pakt Ribentrop–Molotov. Njegove tajne odredbe predviđale su podelu Poljske i širenje uticaja Sovjetskog Saveza na baltičke zemlje i Besarabiju. Time je otvoren put okupaciji i brutalnim vojnim pohodima koji su obeležili prve godine rata.
Posle Poljske, nemačke trupe i saveznici brzo su okupirali Norvešku, Dansku, Holandiju, Belgiju i Francusku. Na Balkanu su 1941. napadnute Jugoslavija i Grčka, dok je istovremeno Hitler pokrenuo Operaciju „Barbarosa“ – invaziju na Sovjetski Savez. Brzi prodori Wehrmachta zaustavljeni su tek kod Moskve krajem 1941, a prelomna tačka bio je poraz kod Staljingrada 1943. godine.
Rat na više kontinenata
Sukob nije bio ograničen na Evropu. Na Pacifiku, Japan je ostvario velika osvajanja, dok su Sjedinjene Američke Države posle napada na Perl Harbur ušle direktno u rat. Saveznici su se iskrcali u Africi, Italiji i konačno u Normandiji 1944, otvarajući put konačnom slomu nacištičke Nemačke.
Bezuslovna kapitulacija Nemačke potpisana je u maju 1945, dok je rat na Pacifiku okončan tek posle atomskih bombardovanja Hirošime i Nagasakija, septembra iste godine. Sukob je za sobom ostavio pustoš – uništena naselja, razorenu infrastrukturu i stradanje miliona civila, među kojima najviše građana Sovjetskog Saveza, Kine, Poljske i Jevreja.
Drugi svetski rat ostaje tragično svedočanstvo do kakvih razmera može dovesti politika agresije, osvajačkih ambicija i ideologija zasnovanih na mržnji. Njegove posledice oblikovale su svet u kome živimo i danas, a godišnjica početka rata podseća da se cena mira i slobode nikada ne sme zaboraviti.
