Na današnji dan, 28. jula 1861. godine, Novi Sad je postao centar srpske kulturne scene osnivanjem Srpskog narodnog pozorišta, prve profesionalne teatarske kuće Srba.
Gostovanje pozorišne družine Jovana Kneževića 1860. godine u Novom Sadu probudilo je ideju o osnivanju stalnog teatra sa nacionalnim repertoarom. Jovan Đorđević, autor teksta srpske himne „Bože pravde“ i profesor, prepoznao je značaj osnivanja profesionalnog pozorišta i posvetio se njegovoj realizaciji. Njegovi tekstovi u novosadskom „Srpskom dnevniku“ zagovarali su podršku sunarodnika ovoj viziji.
Novi Sad kao centar kulturnog preporoda
Osnivačka odluka doneta je 28. jula 1861. godine na sednici Srpske čitaonice kojom je predsedavao Svetozar Miletić. Tako je formirano Društvo za Srpsko narodno pozorište, koje je postalo osnivač i glavni oslonac ove institucije. Carska potvrda stigla je 1865. godine, a Novi Sad se nametnuo kao vodeći kulturni centar Srba u tadašnjem Austrijskom carstvu.
Prvu postavu činili su Dimitrije Ružić, Draginja Popović, Kosta Hadžić i drugi pioniri srpske scene. Premijerna predstava „Prijatelji“, šaljivi komad Lazara Lazarevića, označila je početak rada SNP-a.
Uspon i izazovi kroz decenije
Zahvaljujući velikodušnosti Lazara Dunđerskog, 1895. godine pozorište je dobilo namensku zgradu, poznatu kao Dundjerskovo pozorište. Iako je reprezentativno zdanje izgorelo 1928. godine, značaj Srpskog narodnog pozorišta u očuvanju kulturnog identiteta Srba ostao je neizbrisiv.
Osnivanje Srpskog narodnog pozorišta bilo je više od kulturnog događaja – to je bio čin očuvanja jezika, tradicije i nacionalnog ponosa. Danas, 164 godine kasnije, SNP u Novom Sadu ostaje simbol kontinuiteta i kulturne snage.
