Turizam je oblast koja je kod nas još uvek u razvoju, a postoje osnovne i krovne državne institucije koje služe njegovom razvoju i unapređivanju.
Krovne institucije Srbije, kada je u pitanju turizam, jesu Ministarstvo trgovine, turizma i telekomunikacija, Turistička organizacija Srbije i organizacije na nivou lokalnih samouprava, ali su nezaobilazne i agencije, vodiči, ugostitelji. Kada se govori o putovanjima, uvek se pominju takse, osiguranje, čarter letovi, a kod nas je poslednjih godina popularan i takozvani vaučer. „Naše mesto“ je pojasnilo neke od osnovnih pojmova u turizmu.
MINISTARSTVO TRGOVINE, TURIZMA i TELEKOMUNIKACIJA
Ministarstvo trgovine, turizma i telekomunikacija nadležno je za donošenje strategije i politike razvoja turizma, za razvoj i održivo korišćenje turističkog prostora i destinacija od značaja, za kategorizaciju turističkih mesta, za sprovođenje podsticajnih mera, promociju turizma u zemlji i inostranstvu. Ova institucija bavi se donošenjem taksi i naknada, istraživanjem tržišta, uslovima obavljanja delatnosti turističkih agencija, odnosno pružanjem usluga u turizmu uopšte, inspekcijskim nadzorom. Osim ministra, oblašću turizma pri ovom državnom organu, bavi se državni sekretar zadužen za turizam.
TURISTIČKA ORGANIZACIJA SRBIJE
TOS osnovana je 1994. godine kao zvanični institucionalni nosilac promocije turizma Republike Srbije na domaćem i inostranom tržištu. TOS je prisutan na svim većim svetskim sajmovima turizma, sarađuje sa drugim nacionalnim organizacijama ovog tipa i član je međunarodnih asocijacija. Pored rada na međunarodnom planu, TOS u saradnji sa turističkim organizacijama gradova i opština, radi na unapređenju turističke ponude Srbije i stvaranju pozitivnog stava prema turizmu Srbije. Turističke organizacije pokrajina, regija, gradova i opština usklađuju svoje godišnje programe i planove promocija sa Strategijskim marketing planom i programima TOS-a.
LOKALNE TURISTIČKE ORGANIZACIJE
Lokalne turističke organizacije osnovane su sa idejom da obavljaju poslove razvoja, očuvanja i zaštite turističkih vrednosti na teritoriji opštine, odnosno lokalne samouprave. TO objedinjuje turističke usluge hotela, restorana, turističkih agencija, proizvođača suvenira i starih zanata, organizatora manifestacija i drugih delatnosti koje se tiču kulturnog, zabavnog, manifestacionog i kongresnog turizma u cilju promocije opštine. Lokalna TO promoviše turističku ponudu grada i okoline, bavi se informisanjem i propagiranjem turizma, promoviše kulturno-istorijsko nasleđe, organizuje manifestacije, predstavlja turističku ponudu medijima i agencijama, izrađuje i distribuira promotivni materijal, učestvuje na domaćim i međunarodnim sajmovima.
REGISTAR TURIZMA
Registar turizma vodi Agencija za privredne registre. Ovde se registruju turističke agencije i evidentiraju se upravljači turističkih prostora, turistička mesta, destinacijske menadžment organizacije, profesionalni organizatori kongresa, turističke organizacije, ugostitelji, vodiči, pratioci, animatori, privredni subjekti koji iznajmljuju vozila.
TURISTIČKA AGENCIJA
Turistička agencija dobija licencu Republike Srbija za organizovanje turističkih putovanja. To je privredno društvo, preduzetnik, drugo pravno lice ili ogranak stranog pravnog lica koje obavlja delatnost turističkih agencija po zakonu. Agencija se bavi organizovanjem, ponudom, prodajom i realizacijom turističkih putovanja, izleta i pružanjem drugih usluga uobičajenih za turistički promet. Turistička agencija prodaje turističko putovanje kao kombinaciju dve ili više usluga po jedinstvenoj ceni, i može da bude organizator putovanja i posrednik u prodaji turističkog putovanja.
YUTA
YUTA je nacionalna asocijacija turističkih agencija, osnovana 1954. godine kao strukovna neprofitna organizacija. Članovi su turističke agencije koje su registrovane za obavljanje turističko-agencijskih delatnosti i koje imaju sedište na teritoriji Srbije. Danas je većina turističkih agencija učlanjena u ovu oranizaciju i preko njih se obavlja više od 95 odsto domaćeg i inostranog organizovanog turističkog prometa. YUTA proučava domaće i strano tržište i preduzima mere za unapređenje plasmana turističke ponude članica, utvrđuje uslove zajedničkog nastupa na tržištima, organizuje sajmove, kongrese, prati donošenje i izmene propisa.
TURISTIČKI VODIČ, PRATILAC I ANIMATOR
Turistički vodič, pratilac i animator su zvanične turističke profesije. Vodič je fizičko lice koje pruža usluge vođenja, pokazivanja i stručnog objašnjavanja prirodnih, kulturno-istorijskih, arheoloških, etnografskih, privrednih i drugih znamenitosti. Pratilac je osoba koja prati turističku grupu i obavlja operativno-tehničke poslove od početka putovanja do odredišta i nazad. Animator je onaj koji planira i ostvaruje zabavne, kulturne, sportsko-rekreativne i druge programe, kojima se organizuje slobodno vreme turista. Vodič i pratilac moraju da imaju položeni stručni ispit, koji se polaže pred komisijom koju obrazuje ministar.
UGOSTITELJSKA DELATNOST
Ugostiteljska delatnost je ona kojom se pružaju usluge smeštaja, pripremanja i usluživanja hrane i pića u skladu sa zakonom. Ovim se bavi privredno društvo, drugo pravno lice, preduzetnik, ogranak stranog pravnog lica, a pojedine usluge može da pruža i fizičko lice. Zdravstvene ustanove koje pružaju usluge korisnicima u objektima za prevenciju, lečenje i rehabilitaciju, mogu pružati i usluge smeštaja i ishrane trećim licima. Ministar propisuje oblik, sadržinu, mesto i način vođenja evidencije gostiju u ugostiteljskom objektu za smeštaj. Jedinica lokalne samouprave može bliže da uredi uslove za uređenje i opremanje objekta. Ugostiteljski objekti za smeštaj – hotel, motel, turističko naselje, pansion, kamp, kuća, apartman, soba, seosko turističko domaćinstvo, razvrstavaju se prema kategorizaciji.
KATEGORIZACIJA
Kategorizacija turističkog mesta vrši se na osnovu obima turističkog prometa, stepena izgrađenosti turističke, komunalne i saobraćajne infrastrukture. Mesta se razvrstavaju u četiri kategorije, a ministar propisuje bliže uslove za određivanje kategorije turističkog mesta, način određivanja i promene kategorije, kao i vrste podataka o turističkim mestima koji se evidentiraju u Registru turizma. Zahtev za kategorizaciju podnosi lokalna samouprava ministarstvu. Ispunjenost uslova proverava Komisija za kategorizaciju turističkih mesta, koju osniva ministar.
TURISTIČKI INSPEKTOR
Turistički inspektor vrši nadzor nad primenom zakona, pod ingerencijom ministarstva. Druga ministarstva nadležna su za inspekciju iz svog domena, pa tako, na primer, Ministarstvo zdravlja preko sanitarnih inspektora nadzire sanitarno-higijenske i zdravstvene uslove u ugostiteljskim objektima. Turistički inspektor proverava ispunjenost uslova za obavljanje delatnosti, tačnost podatka za kategorizaciju, pružanje usluga i drugo, i može privremeno da zabrani obavljanje delatnosti, izda prekršajni nalog, predloži oduzimanje licence.
TURISTIČKI ARANŽMAN
Turistički aranžman je unapred napravljena kombinacija najmanje dva elementa, ponuđena po jedinstvenoj ceni, kada usluga traje duže od 24 sata ili uključuje jedno noćenje, prevoz, smeštaj i druge usluge. To je niz proizvoda od različitih proizvođača, koje agencije sastavljaju u jedinstveni progam. Ovde spadaju usluge prevoza, smeštaja, transfera, vodiča, vozila, hrane itd. Aranžman može biti unapred određen, ali može da bude i posebno planiran za potrebe određene grupe klijenata. Paket aranžman se sastoji od smeštaja sa predviđenom uslugom, prevozom i često transferom.
ČARTER
Čarter let je putovanje posebno iznajmljenim avionom, bez redovnog vremena letenja i mogućnosti biranja klase sedišta, i najčešće se razlikuje u pogledu posluženja u avionu od redovnih linija. Avion se uzima iz redovnog saobraćaja i u slučaju kvara, prioritet ima redovna linija. Cena karte je obično niža u odnosu na to koliko košta karta za redovan let, a zakupac aviona, odnosno organizator putovanja, može da otkaže let usled nedovoljnog broja prijavljenih putnika.
TRANSFER
Transfer obuhvata ugovoreni prevoz putnika u sklopu turističkog aranžmana ili samo prevoz putnika. Može da bude od aerodroma do odredišta i obrnuto, od međustanice ili krajnje autobuske do odredišta i slično. Ukoliko postoji mogućnost čekanja do ili od mesta transfera (tokom presedanja), to je obično navedeno u programu putovanja.
BORAVIŠNA TAKSA
Boravišnu taksu plaća putnik za svaki dan boravka u ugostiteljskom objektu za smeštaj. Visinu utvrđuje jedinica lokalne samouprave u zavisnosti od kategorije turističkog mesta. Vlada za svaku kategoriju posebno utvrđuje najviši i najniži iznos boravišne takse. Ovu taksu ne plaćaju deca do sedam godina, osobe upućene na lečenje, invalidi sa telesnim oštećenjem od najmanje 70 odsto, osobe ometene u razvoju i drugi, kao i učenici i studenti koji organizovano borave u ugostiteljskom objektu za smeštaj i učesnici međunarodnih konvencija iz inostranstva. Taksa se plaća zajedno sa troškovima smeštaja.
VAUČER
Vaučer je putni dokument ili vrednosno pismo, koje izdaje organizator putovanja i na kome treba da se nalaze podaci o smeštaju, trajanju aranžmana, vrsti usluge, prevozu i slično. Predaje se hotelijeru, lokalnoj agenciji ili predstavniku organizatora u mestu putovanja. Vaučer za subvencionisani odmor u Srbiji u vrednosti od 5.000 dinara može da posluži da se njime plate isključivo usluge smeštaja u trajanju od najmanje pet noćenja, a ne hrane, pića, zdravstvenih i drugih usluga, boravišna taksa i slično. Može da se upotrebi samo van mesta boravišta. Prijava za ovaj vaučer mora da se podnese najkasnije 30 dana pre početka realizacije aranžmana.
PUTNO OSIGURANJE
Putno osiguranje obavezna je stavka kada se uplaćuje aranžman preko turističkih agencija. Na taj način, u slučaju neželjenih povreda i zdravstvenih tegoba, putniku su obezbeđene usluge medicinske pomoći, odnosno pokriveni su troškovi neophodnih pregleda i asistencija u inostranstvu. Ovde spadaju ambulantno lečenje, nabavka lekova i medicinskog materijala, prevoz do ustanove, bolničko lečenje, prevoz u državu prebivališta, stomatološke intervencije i drugo. Osiguranici najčešće mogu da budu osobe do navršenih 85 godina života. Osiguranje može da se zaključi kao individualno ili grupno, te kao porodično.
Piše: Danijela Ćirović
